Woensdag 5 september 2012 – De Oer-woudroute, Polish Road Rage, Poznan en voorbij… ( Deel 3 van 3 )
Poznan, betwistbaar de eerste echte hoofdstad van het vroegere Koninkrijk Polen, ligt op beide oevers van de rivier de Warta (yep, de rivier die bij het zojuist verlaten Kostrzyn in de Oder stroomt. Zo blijft de cirkel rond.). Met een bevolking van bijna 600.000 is het nu de vijfde grote stad van Polen. Waarschijnlijk gesticht zo rond het jaar 900 als vesting, groeide het al snel uit tot een handels- en cultureel centrum waar de eerste koning van “Polen”, Mieszko de Eerste (een naam die ik later nog zal tegenkomen) hofhouding hield. Deze koning liet zich later dopen tot Christen en dit legde de katholieke basis voor wat later Polen zou worden. Hij en overige koningen werden later begraven in de kathedraal van Poznan. Over de eeuwen heen werd de stad steeds verder uitgebouwd en werd steeds belangrijker tot in de 17e en 18e eeuw diverse oorlogen, maar voornamelijk ook overstromingen een einde maakten aan de glorietijd en de bevolking terugliep tot slechts een paar duizend. Om dat te veranderen en te verbeteren werden Nederlanders (!) met karrenladingen vol tegelijk naar de stad gehaald om nieuwe dijken en afwateringen te bouwen zodat dat niet meer kon voorkomen. Samen met veel tegelijkertijd aangetroken Duitsers zijn deze hier ook blijven wonen.
Tot 1793 was en bleef Poznan een Poolse stad maar Polen was als land in die tijd helaas niet meer in staat zichzelf militair te verdedigen en na de Tweede Partitie van Polen (waarbij Duitsland en Rusland Polen voor het gemak maar onder zichzelf verdeelden – waar hebben we dat vaker gehoord ?) kwam de regio en de stad onder Pruisisch bewind en veranderde de naam in Posen. Op zich was dat voor de stad zelf geen slechte ontwikkeling want gedurende de jaren die volgden, werd de stad onder Duits bewind enorm verbeterd en uitgebreid. Maar in 1806 walste Napoleon over de regio heen en de in de stad wonende Polen vochten mee met de Fransen en dreven de Duitse “bezetters” de stad en het land uit. Nadat Napoleon echter was verslagen werd de stad door het Congres van Wenen in 1815 opnieuw aan Pruisen toegekend en bleef ook Duits tot het einde van de Eerste Wereldoorlog waarna in het Verdrag van Versailles in 1918 het beheer van de stad aan het nieuwe Polen werd overgedragen. Daar kwam uiteraard een einde aan na de Blitzkrieg van 1939 en Poznan werd de hoofdstad van de nieuwe Duitse “provincie” Wartheland. Van toen tot de bevrijding in 1945 werd ongeveer de helft van de Poolse bevolking geëxecuteerd, gearresteerd, verbannen of als slaven weggevoerd ten behoeve van de Nazi-industrie en hun plek werd opgevuld door van elders geïmporteerde Duitsers. Van de oorspronkelijke ongeveer 2000 Joodse bewoners heeft voor over bekend geen een de oorlog overleefd. Na de bezetting door het Rode Leger was de bevolking bijna geheel Pools, zowel vanwege het feit dat de meeste Duitsers al waren gevlucht als door de “zuiveringen” die de Sovjet legers doorvoerden. De Nazi’s hebben de stad op direct bevel van Hitler tot op het uiterste en laatste verdedigd wat resulteerde in een bijna complete vernietiging van met name de historische binnenstad, net zoals bij zovele Poolse en overige grote Europese steden. In tegenstelling tot elders echter werd onder communistisch bewind het grootste deel hiervan weer herbouwd en gerestaureerd.
(bronzen maquette van het marktplein, raadhuis en de huizen er omheen in één van de hoeken van het plein)
Het oude marktplein is echt heel mooi en ook heel groot, zeker in vergelijking met bijvoorbeeld dat van Warschau, en volgt dezelfde mij nu bekende Poolse opzet : Raadhuis (Ratusz) in het midden en marktplein er omheen wat aan alle zijden geflankeerd wordt door statige handelshuizen.
Het enige dat enorm steekt is dat midden op het plein, net naast het statige stadhuis, de communisten een paar oerlelijke betonnen gebouwen hebben geplaatst die nu worden gebruikt als moderne flashy winkels door diverse bedrijven ! Geheel niet op z’n plaats en een vloekende zweer in het midden van voor de rest zo’n mooie historische plek ! Maar gelukkig is dat maar op één plek en vanaf de meeste kanten niet te zien.
(dat bedoel ik dus, past niet midden op een dergelijke historische plek)
Zoals gezegd bevindt zich op elke hoek van het plein een statige grote fontein met elk een ander sculptuur. Ze spuiten echter geen water nu ik er ben en ik weet ook niet of dat normaal gesproken wel of niet zo is. Vlak bij één van de fonteinen tref ik een bronzen maquette aan van het oude marktplein, iets wat ik later in een andere stad nog eens zal tegenkomen. Dit geeft een goed overzicht van de layout van de markt en hoe het eruit ziet van bovenaf. Alhoewel de huizen langs de straten zijn verborgen achter de terrassen die overal grote stukken van het plein opslokken, kun je heel goed daarboven de prachtige gevels van de handelshuizen zien. Een enkele mega-reclame ontsiert dit weer maar niet zo erg als in Warschau.
Vooral de huizen aan de andere kant van het plein, in het middenstuk oplopend naar het stadhuis en allemaal in verschillende kleuren, geven een heel pittoresk beeld en is een genot voor het oog.
Ook de daken en gevels van de gebouwen die het plein omringen, zijn heel interessant en vertonen heel mooie details zoals hier bijvoorbeeld een enorm sculptuur van een zwaan.
Na een half uurtje lopen zijn we het plein alweer rond en hebben er erg van genoten ! In deze stad zijn nog zoveel meer mooie dingen te zien, zoals bijvoorbeeld de kathedraal waar de Poolse koningen begraven liggen (het is tenslotte een hele rijke historische stad) maar helaas, net zoals op veel andere plekken ontbreekt ons de tijd…. Zeker een stad om nog een keer naar terug te keren om meer dingen te bekijken, een echte aanrader ! Alles bij elkaar zijn we hier alweer ruim anderhalf uur en de weg lonkt, verder, verder, naar onze eindbestemming van vandaag. We keren dus terug naar waar de scooter geparkeerd staat, geheel onaangeraakt en met alles er nog op, en na nog een korte blik over dit imposante plein bestijgen we onze trouwe tweewieler en laten Poznan achter ons…
De stad uit blijkt veel makkelijker dan de stad in en na diverse hoofd- en doorgaande wegen gevolgd te hebben, brengt de Garmin ons alweer snel naar de DK92 die ons zal brengen naar Wrzesnia, ons doel van deze dagreis. De totale lengte van deze dagtip is ongeveer 220 KM, en dat had ik ook expres zo kort gehouden (in vergelijking) juist vanwege de onbekendheid met de Poolse wegen en het Poolse verkeer (die allebei dus 100 % blijken mee te vallen), en waarvan we nu al ongeveer 170 KM hebben afgelegd. Nog zo’n 50 kilometer te gaan dus, over wat eruit ziet als goede doorgaande weg, dus wat kan er nu nog mis gaan ?
Ook aan deze kant van Poznan blijkt de DK92 een goed geasfalteerde, brede weg te zijn met de nu bekende “vluchtstroken” voor het langzamere verkeer. In het begin is het een vreemd idee om tussen en naast het snelle verkeer te rijden maar je raakt er snel aan gewend, ook aan de enorme vrachtauto’s die met veel zuiging en lawaai vlak langs je heen denderen. Je leert snel anticiperen en corrigeren. Oké, het is wel vermoeiend rijden maar zeker goed te doen. De “Poolse mentaliteit” inzake rijden heb ik meegenomen van de rondweg rond Poznan en op dezelfde creatieve manier rijdend begeven wij ons verder oostwaarts. Alhoewel je hier niet echt creatief hoeft te zijn : er is wel relatief veel verkeer maar echt, de Poolse chauffeurs letten uitstekend op en respecteren je absoluut als weggebruiker, ook al ben je “slechts” een scootertje. Ze geven je flink de ruimte en gaan met grote bochten om je heen daar waar noodzakelijk. Bovendien pak ik steeds waar dat kan die vluchtstrook en dat rijdt wel zo prettig. Ook die is hier breed genoeg en van goede kwaliteit en ook schoon, dus vrij van “verkeersafval”, wat ik eigenlijk niet had verwacht.
Met Agnieszka heb ik een weddenschap lopen : gedurende de koffie bij de Brandenburger Tor in Berlijn sprak ik mijn verwondering uit dat ik in geheel Duitsland geen één keer ben aangehouden door de lokale Polizei, sterker nog, eigenlijk geen één politieauto heb gezien. Mijns inziens zou dat, ook vanwege het feit dat ik hier in de regio geen één buitenlands kenteken ben tegengekomen, op het Poolse traject van deze reis wel anders zijn en nog vóór Warschau zouden we toch wel minstens één keer worden aangehouden. Want om te beginnen zijn scooters zoals de mijne hier geheel onbekend, valt mijn gele nummerplaat op als een pukkel die op het punt staat te ontploffen en er zijn verhalen bekend van boetes uitgeschreven door Poolse politieagenten, ter plekke te voldoen, voor door rood licht rijden ook al is er in geen velden of wegen een verkeerslicht te bekennen. Dat wordt dus nog spannend.
Het weer is goed, zeker niet koud, bewolkt met af en toe een sprankje zon en droog. Met de wind in de rug zoeft Marianne over het Poolse wegdek. De weg is lang, bijna overal kaarsrecht, en wordt links en rechts geflankeerd door de Mehrzweckstreifen. Het landschap is weer eens grotendeels agrarisch. Dit is echter een doorgaande hoofdweg en hier mag je wel fietsen (we zien er een paar onderweg), brommen en scooteren maar níet met paard en wagen rijden. Stel je dat bij ons eens voor : een N weg waarlangs je mag scooteren… hoe mooi zou het leven dan zijn. Na al een paar verbodsborden tegen te zijn gekomen, kan ik het niet laten en stop langs de weg om een foto te maken. Want dat gelooft niemand bij ons ! Helaas is de foto niet perfect want de wegaanduiding, 92, ontbreekt bij dit verbodsbord terwijl het bij andere wel aanwezig was. Jammer, maar desalniettemin een leuk visueel souvenir…. Hoe lang zullen dit soort borden in een verenigd Europa nog bestaan ?
De Mehrzweckstreifen worden door het zwaardere gemotoriseerde verkeer ook gebruikt als uitwijkmogelijkheid indien iemand vanaf de tegengestelde richting spontaan en creatief iemand anders inhaalt en dus op “jouw” weghelft terecht komt. Dat is hier heel normaal en over het algemeen mag je hier gemiddeld 70 of 80 per uur rijden, een regel die door vele bestuurders echter slechts als “advies” wordt gezien ondanks de vele borden met rode randen die daar toch echt op aandringen. Heel anders wordt het zodra we een dorpje of stadje naderen : daar heb je een wegversmalling met paaltjes waarbij de Mehrzweckstreifen verdwijnen en de snelheid meteen beperkt is tot 50 per uur. Bij dit soort gelegenheden passen de Poolse bestuurders heel goed op want ze weten dat heel vaak nét ná zo’n doorgang een politieauto verdekt staat opgesteld die dat heel goed in de gaten houdt, wachtend op een prooi. Vroeger liepen de doorgaande wegen zelfs dwars dóór de wat grotere stadjes en steden heen maar gezien het enorm aantal ongelukken dat dat ten gevolge had, heeft men aan het einde van de communistische tijd rond elke grotere plaats van belang een soort rondweg er omheen aangelegd. Op de kaart is dit ook heel goed te zien en best wel grappig : kaarsrechte weg, daar komt een stadje, whoeps! een halve cirkel er omheen en dan weer kaarsrechte weg . Op zich een heel goed idee natuurlijk en blijkbaar heeft het goed geholpen. Ook is het mij duidelijk geworden dat, als je als (Poolse) automobilist een ongeluk veroorzaakt, je zó ongelofelijk zuur bent en zo vreselijk voor schut gaat, dat je maar beter de moeite kunt nemen om bepaalde regels en voorzichtigheid in acht te nemen in het verkeer. Dat, gepaard gaande met het feit dat de Polen net zoals de Duitsers gewend zijn aan langzaam verkeer op en naast de doorgaande wegen, zorgt ervoor dat je relatief heel veilig en goed kunt rijden op deze wegen, zelfs met snel- en vrachtverkeer vlak naast je.
Gezamenlijk razen we steeds verder, doorkruisen diverse dorpjes en stadjes (waar ik uiteraard snelheid terugneem) en passeren zelfs twee politiecontroles die verdekt stonden opgesteld na de eerder genoemde wegversmallingen. We vallen wel op want de geamuseerd toekijkende dienders volgen ons helemaal van begin tot eind met hun ogen, maar we worden niet aangehouden.
Een ongeluk zit echter in een klein hoekje en het bedrieglijke gevoel van valse veiligheid dat zich over de laatste –tig kilometer onbewust van mij meester heeft gemaakt, wraakt zich ! Uiteraard kijk ik constant goed in mijn spiegels bij elke zijwaartse beweging en met name dan bij die wegversmallingen waarbij ik dus van de vluchtstrook wordt verdreven en de gewone weg op moet tussen het snellere overige verkeer. Intussen is het normaal geworden dat ik inschat of het kan of niet, richtingaanwijzer uitdoe en met volle snelheid de weg opduik terwijl achter mij het overige verkeer toch al aan het afremmen is. Deze keer niet ! Bij de toegang tot een dorpje doe ik precies hetzelfde terwijl achter mij een vrachtwagen komt aandenderen…. maar mij geen voorrang verleent en op volle snelheid de wegversmalling passeert waarbij hij mij afsnijdt, terug de steeds korter wordende vluchtstrook op drukt en ik niet meer de mogelijkheid heb of krijg om veilig de gewone weg op te gaan ! De vluchtstrook eindigt abrupt ongeveer 20 meter voor me en ik moet dan ook VOL in de remmen teneinde een vreselijke crash te voorkomen ! De G-krachten weerstaand en met geblokkeerd en op grind slippend achterwiel kom ik nét op tijd vloekend en tierend tot stilstand ! Dat had écht niet veel gescheeld of ik had bovenop een verkeerspaal, die de wegversmallingen aangeven en sieren, gezeten. De vrachtauto raast onbekommerd verder net zoals de gewone personenauto’s die als zwaan-kleef-aan erachter zaten en ik uit enkele krachttermen in het algemeen terwijl we met rokende banden stilstaan langs de weg. Weer een ervaring rijker dus, en gelukkig kunnen we deze goed navertellen. Agnieszka is wel wakker geschud maar niet bijzonder verbaasd of getraumatiseerd. Gelukkig maar, en met dubbel kijken draai ik de weg weer op en vervolgen we de reis.
Nog kokend van binnen loods ik Marianne door het dorpje en aan de andere kant weer de doorgaande weg op waarbij ik weer verhuis naar de vluchtstrook. Alle andere keren ging dit wel goed, waarom nu dan niet ? In mijn hoofd speel ik de film van de gebeurtenissen nog eens af en vervloek de Poolse vrachtwagenchauffeur - totdat ik me opeens iets besef. Als je in een gewone auto achter mij rijdt, kijk je recht tegen mijn kont aan, dat wil zeggen : Marianne’s kont. Daarbij kan je dus mijn lichten allemaal goed zien. Maar nu heb ik ook de grote topkoffer achterop en die steekt een eindje uit naar achteren, waardoor het rechtstreekse zicht op mijn remlicht en richtingaanwijzers vanuit het hoge zitpunt van een vrachtauto wordt ontnomen ! De koffer zit er dan als het ware tussen en misschien heeft de chauffeur mijn intentie om de rijbaan op te gaan middels mijn knipperlicht helemaal niet gezien. Aan de andere kant heeft hij mij en de scooter zelf wel gezien, daar kan je niet zomaar omheen, en bovendien heeft hij gezien dat de wegversmalling eraan kwam en dat de vluchtstrook ophield te bestaan. Dat is overal zo in Polen dus zowel moet hij dat uit ervaring geweten als gezien hebben. Ondanks het feit dus dat mijn lichten wellicht niet goed zichtbaar waren, moet ik derhalve toch concluderen dat deze chauffeur het Poolse equivalent van een goede ouderwetse Nederlandse kl**tzak is.
Zowel de woede als de adrenaline zakken langzaam af terwijl we de reis vervolgen en terwijl het eindpunt van de trip van vandaag langzaam maar zeker dichterbij komt. En voor vandaag is dat Wrzesnia, in het Duits Wreschen genaamd. Vertaald vanuit het Pools betekent de naam van deze stad September. Ja, gewoon de maand september. Maar dat komt door een moderne verbastering van de stadsnaam uit de middeleeuwen en is dus niet met opzet.
Bij het uitzoeken van de bestemming van vandaag heb ik diverse stadjes en dorpjes in de omgeving bestudeerd maar de meeste zijn niet echt veel soeps. In of dichtbij Poznan overnachten is te kort qua afstand gerekend van de grens en dan verder naar Warschau. Dat zou betekenen dat ik de dag erop veel en veel meer kilometers zou moeten maken over de dan nog onbekende Poolse wegen en dat risico wilde ik niet nemen. Diverse dorpjes dienen zich aan als mogelijkheid maar Wrzesnia is de enige die echt pal op de route ligt die ik ook morgen zal moeten vervolgen. Bovendien is het ook een centraal stadje en komen er diverse wegen samen vanuit oost-west en noord-zuid. De infrastructuur is dus goed en het is geen omweg. Daarnaast rept Wikipedia van een charmant kerkje in een historisch centrumpje terwijl de overige plaatsjes in de omgeving helemaal niets te bieden hebben. Twee hotels lijken mij wel interessant : één in het centrum vlak bij het centraal station en één wat noordelijker van de stad, midden in een natuurgebied, een traditioneel aandoend gebouw met een traditioneel Poolse keuken. Dat lijkt mij dus wel wat . In eerste instantie kies ik dus dit hotel uit (echt boeken doe ik pas nadat de hele planning en voorbereiding klaar is), maar later ga ik denken : de voordelen van dit hotel zijn de regionale keuken, de traditionele inrichting (alhoewel wel wat Spartaans aan de foto’s te zien) en de rustige omgeving. Aan de andere kant ligt het ongeveer een kilometer of 8 van het centrum af en, als er iets gebeurt, kraait er in zo’n stille omgeving geen haan naar. Ik doel dan natuurlijk op een mogelijke ontvreemding van mijn geliefde Marianne. Het hotel nabij het centrum is iets duurder, het is er drukker, ook omdat het langs een doorlopende weg en vlak naast het treinstation ligt, niet zo rustig dus en meer kans op ongewenste elementen uit de algemene samenleving. Maar aan de andere kant is er derhalve meer sociale controle, ligt het beter op de route (aan de doorgaande weg), is er een Shell station aan de overkant van die weg en kan ik op het terrein van het hotel zelf parkeren. Bovendien heeft het een goede reputatie aan het aantal beoordelingen te zien. Ik verander dus van mening en boek uiteindelijk aldaar een kamer. Als het niet bevalt, kan ik voor de terugweg altijd het hotel in het bos aan het meer nog boeken.
De afslag van de DK92 leidt ons richting het centrum van Wrzesnia en onderweg laveren we twee maal onder de spoorbaan door. Uiteindelijk komen we via een brug en een paar heel creatieve haakse bochten en een laatste afslag naar rechts op de hoofdweg terecht waaraan het hotel moet liggen. En ja, daar is het dan, meteen om de hoek ! Met een brede grijns en een gepast gevoel van trots draai ik langzaam het terrein op en laat Marianne uitrollen tot vlak voor de ingang van de receptie. Nog even laat ik de motor draaien en dan draai ik met een zucht de sleutel om en staakt zij haar zacht gegrom. Gehaald ! Ik ben er ! De eerste dag rijden in Polen overleefd zonder een krasje en alles is goed gegaan ! Ik ben trots op mijzelf en de machine . Hotel Kosmowski, drie sterren. Hopelijk was Hotel Bastion niet representatief en wordt het geen herhaling van gisteren.